INFORMACJE O GMINIE LUBARTÓW

Gmina Lubartów położona jest w północno – wschodniej części województwa lubelskiego na terenie powiatu lubartowskiego, w odległości ok. 20 km od Lublina. Bezpośrednio graniczy z siedmioma innymi gminami, do których należą:

• Od południa z gminami Spiczyn i Niemce;

• Od zachodu z gminą Kamionka;

• Od północy z gminami Firlej i Ostrówek;

• Od wschodu z gminami Niedźwiada i Serniki.

Położenie gminy w województwie lubelskim.

Żródło: www.wikipedia.pl

Gmina Lubartów jest gminą wiejską, otaczającą miasto Lubartów pierścieniem o szerokości od 3 do 10 km. Pod względem wielkości zajmowanego obszaru zaliczana jest do większych tego typu jednostek administracyjnych w województwie lubelskim - zajmuje obszar 15 894 ha, co stanowi 2,5% powierzchni całego województwa.

Lokalizacja gminy w powiecie lubartowskim.

Pod względem położenia fizyczno – geograficznego zlokalizowana jest ona we wschodniej części Równiny Lubartowskiej, mezoregionu Niziny Południowopodlaskiej. Krajobraz jest dość zróżnicowany: wschodnią część stanowi dolina Wieprza z łąkami, pastwiskami i zadrzewieniem łęgowym. Natomiast środkowa i zachodnia część to bezleśna równina z wyraźnymi pozostałościami działalności lodowca. Na południu zlokalizowany jest kompleks Lasów Kozłowieckich, które zajmują ok. 1/3 powierzchni gminy.

Źródło: www.powiatlubartowski.pl.

Teren gminy charakteryzuje się zdecydowaną przewagą osadów lodowcowych, wodno – lodowcowych i wodnych, które były podstawą tworzenia się ubogich gleb. Zasadniczy wpływ na ukształtowanie dzisiejszej rzeźby terenu miał czwartorzęd. Cały obszar gminy znalazł się w zasięgu zlodowacenia, które zatrzymało się na krawędzi Wyżyny Lubelskiej (okolice Ciecierzyna). W okresie tym miały miejsce silne procesy niszczące związane z oddziaływaniem lodowca. Następowało obniżenie wyniesień, łagodzenie stoków, a także wypełnianie obniżeń. Tworzyły się również wydmy piaskowe, które aktualnie są podstawą funkcjonowania lokalnych kopalni piasku, następowała również akumulacja osadów rzecznych w dolinach i obniżeniach terenu.

Na terenie gminy Lubartów zlokalizowane są 24 miejscowości wiejskie: Annobór, Annobór Kolonia, Brzeziny, Baranówka, Chlewiska, Lisów, Łucka, Łucka Kolonia, Majdan Kozłowiecki, Mieczysławka, Nowodwór, Nowodwór Piaski, Rokitno, Skrobów, Skrobów Kolonia, Szczekarków, Trójnia, Trzciniec, Wandzin, Wincentów, Wola Lisowska, Wola Mieczysławska, Wólka Rokicka, Wólka Rokicka Kolonia.

Istotnym elementem rozwoju gminy wynikającym z położenia gminy w niedalekiej odległości od stolicy województwa jest rozwój aglomeracji lubelskiej, której centrum będą tworzyć dwa miasta: Lublin i Świdnik, zwane Lubelskim Zespołem Miejskim. Natomiast ośrodkami węzłowymi aglomeracji będą miasta położone w obszarze megalita rnym Lublina, w tym m.in. Lubartów, Łęczna, Piaski, Bychawa, Bełżyce, Nałęczów. W skład obszaru aglomeracji wchodzić będzie 29 gmin, w tym również gmina Lubartów. Przewiduje się, że w 2030 roku obszar aglomeracji lubelskiej będzie zamieszkiwało ponad 700 tysięcy osób.

Planowany zasięg aglomeracji lubelskiej.

 

Dziedzictwo kulturowe

Spis zabytków architektury i budownictwa województwa lubelskiego przeprowadzany był od roku 1978. Zebrane informacje zweryfikowano i zaktualizowano w latach 1990 - 1993. Uzyskany materiał został opublikowany przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie w 1995 roku w publikacji "Zabytki architektury i budownictwa w Polsce". Publikacja ta wymienia 160 obiektów objętych nadzorem konserwatorskim. W zdecydowanej większości są to domy i zagrody gospodarskie, które ze względu na rozszerzenie kryteriów polityki konserwatorskiej w latach 70-tych ubiegłego wieku znalazły się w zestawieniu.

Na terenie gminy zlokalizowane są obiekty, które ze względu na swoją wartość historyczną, wpisane zostały do rejestru i ewidencji zabytków. Przedstawione one zostały w poniższych zestawieniach.

Obiekty wpisane do ewidencji.

• Kapliczka Annobór I poł. XX w.

• Kapliczka Chlewiska I poł. XX w.

• Zespół dworsko - pałacowy Łucka (Jadwinów) XIX/XX w.

• Kaplica Łucka (Jadwinów) II poł. XX w.

• Krzyż przydrożny Lisów XIX/XX w.

• Kapliczka Matki Boskiej Łucka I poł. XX w.

• Kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena Majdan Kozłowiecki I poł. XX w.

• Kapliczka Majdan Kozłowiecki I poł. XX w.

• Kapliczka Majdan Kozłowiecki II poł. XIX w.

• Kapliczka Majdan Kozłowiecki I poł. XX w.

• Kapliczka Nowodwór I poł. XX w.

• Kapliczka Nowodwór I poł. XX w.

• Kapliczka Nowodwór I poł. XX w.

• Kapliczka Rokitno XIX/XX w.

• Krzyż przydrożny Rokitno XIX w.

• Krzyż przydrożny Szczekarków XIX w.

• Kapliczka Szczekarków I poł. XX w.

• Kapliczka Szczekarków I poł. XX w.

• Budynek folwarczny Skrobów II poł. XIX w.

• Cegielnia Wincentów II poł. XIX w.

• Kapliczka Trzciniec II poł. XIX w.

• Kurhan tzw. Kopiec Szczekarków VII-X w.

• Osada wczesnośredniowieczna tzw. Podmłynie Szczekarków VII-X w.

Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubartów, Lublin 2001.

Obiekty wpisane do rejestru.

• Dwór w ZDP Łucka (Jadwinów) XIX/XX w.

• Park w ZDP Łucka (Jadwinów) XIX/XX w.

• Grodzisko "Góra Tatarska" Brzeziny XIV/XV w.

Informacje powyższe należy uzupełnić o miejsca pamięci licznie występujące na terenie gminy. Do najważniejszych należą:

• Cmentarz wojenny z I i II wojny światowej w Nowodworze Piaskach;

• Cmentarz wojenny jeńców sowieckich z II wojny światowej w Skrobowie Kolonii;

• Tablica upamiętniająca żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, znajdująca się na frontonie Szkoły Podstawowej w Skrobowie Kolonii;

• Tablica upamiętniająca żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej wziętych do niewoli sowieckiej lipcu 1944 roku w obozie w Skrobowie Kolonii, znajdująca się na frontonie budynku folwarcznego w Skrobowie Kolonii;

• Tablica upamiętniająca żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej przebywających w obozie jenieckim NKWD w Skrobowie Kolonii oraz ich ucieczkę 27 III 1945 roku, znajdująca się na frontonie budynku folwarcznego w Skrobowie Kolonii;

• Tablica upamiętniająca mieszkańców Nowodworu zamordowanych w 1943 roku w obozie koncentracyjnym na Majdanku, znajdująca się na budynku Szkoły Podstawowej w Nowodworze;

• Tablica upamiętniająca śmierć sowieckich jeńców wojennych w obozie w Skrobowie Kolonii w czasie okupacji hitlerowskiej, znajdująca się na frontonie budynku biurowca byłego POM-u w Skrobowie Kolonii.

Najbliższa placówką dokumentującą historię i gromadzącą pamiątki przeszłości znajduje się w Lubartowie i jest nią Muzeum Regionalne. Natomiast w części placówek szkolnych zlokalizowanych na terenie gminy zorganizowane są izby pamięci, gdzie przechowywane i udostępniane są obiekty archeologiczne i etnograficzne.

Miejsca pamięci na terenie Gminy Lubartów

Na terenie gminy Lubartów zlokalizowanych jest wiele obiektów upamiętniających heroiczną walkę oraz cierpienie żołnierzy i mieszkańców gminy; są to m in.:

1. Cmentarz wojenny z I i II wojny światowej w Nowodworze Piaskach.

2. Cmentarz wojenny jeńców sowiec-kich z II wojny światowej w Skro-bowie Kolonii.

3. Tablica upamiętniająca żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, znajduje się na frontonie Szkoły Podstawowej w Skrobowie Kolonii.

4. Tablica upamiętniająca żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej wziętych do niewoli sowieckiej lipcu 1944 roku w obozie w Skrobowie Kolonii, znajduje się na Frontonie budynku folwarcznego w Skrobowie Kolonii.

5. Tablica upamiętniająca żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej przebywających w obozie jenieckim NKWD w Skrobowie Kolonii oraz ich ucieczkę 27 III 1945 r., znajduje się na frontonie budynku folwarcznego w Skrobowie Kolonii.

6. Tablica upamiętniająca mieszkańców Nowodworu zamordowanych w 1943 r. w obozie koncentracyjnym na Majdanku, znajduje się na budynku Szkoły Podstawowej w Nowodworze.

7. Tablica upamiętniająca śmierć sowieckich jeńców wojennych w obozie w Skrobowie Kolonii w czasie okupacji hitlerowskiej, znajduje się na frontonie budynku biurowca b. POM-u w Skrobowie Kolonii.

Środowisko

Gleby

Według podziału zaproponowanego przez IUNG w Puławach gmina położona jest w nizinno – północnym (I) rejonie Lubelszczyzny, na terenie Małego Mazowsza (rejon przyrodniczo – rolniczy) i obszarze Wysoczyzny Lubartowskiej. Teren ten charakteryzuje się zdecydowaną przewagą osadów lodowcowych, wodno – lodowcowych i wodnych, które były podstawą tworzenia się z reguły ubogich gleb. Cechują go również nieuregulowane w większości do dziś czynniki hydrologiczne.

Pod względem typologicznym przeważają tutaj gleby bielicowe i pseudobielicowe oraz gleby rdzawe wyługowane. W dolinach i obniżeniach terenu występują gleby hydromorficzne glejowe, murszowo - mineralne, torfowe, murszowo – torfowe oraz mady rzeczne.

W tabeli zamieszczonej poniżej zestawiona została ocena bonitacji i przydatności rolniczej gleb w punktach wraz z syntetycznym wskaźnikiem jakości gleb według waloryzacji opracowanej w IUNG w Puławach. Ocena dokonana jest w 100 punktowej skali (100 punktów gleby najlepsze) i oparta jest na plonach uzyskanych doświadczalnie oraz na powierzchniach jednostek glebowych w poszczególnych gminach. Wskaźnik ten pozwala ocenić w określonej gminie jakość gleb jako elementu plonotwórczy.

Charakterystyka gleb gminy Lubartów (na tle innych gmin powiatu).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IUNG w Puławach

Przedstawione powyżej dane wskazują, iż na terenie gminy Lubartów znajdują się jedne z najsłabszych gleb w powiecie pod względem przydatności rolniczej. Należy zauważyć, iż również w skali województwa obszary położone w północnej jego części, a więc także gmina Lubartów, posiadają najsłabsze warunki glebowe do prowadzenia działalności rolniczej. W związku z tym podstawowym warunkiem prowadzenia efektywnej działalności rolnej, szczególnie w kontekście jakości i przydatności rolniczej gleb, będzie wykorzystanie gatunków roślin dostosowanych do panujących na omawianym obszarze warunków glebowych lub zmiana profilu prowadzonej działalności rolniczej.

Wskaźniki bonitacji jakości i przydatności rolniczej gleb w skali punktowej – województwo lubelskie.

Źródło: www.wios.lublin.pl

Wody powierzchniowe

Przez tereny gminy przepływa rzeka Wieprz. Bieg rzeki jest kręty, obfituje w zakola i meandry. Bezpośrednio przy rzece znajdują się liczne starorzecza, częściowo zarośnięte i wypełnione wodą. Głębokość rzeki sięga 3 metrów, latem szerokość rzeki nie przekracza 10-12 metrów. Zdarza się, szczególnie po wiosennych roztopach i w czasie letnich obfitego deszczu, zalanie przez rzekę okolicznych terenów. Na terenie gminy Wieprz nie posiada bezpośrednich dopływów. Średni przepływ rzeki w okresie ostatnich 40 lat wynosi ok. 22,4 m3/s.

Przez teren gminy przepływają również inne mniejsze cieki, wśród których można wyróżnić Parysówkę, Starą Rzekę i Czerwonkę.

Czystość ogólna Wieprza, zgodnie z wynikami badań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, nie jest objęta normą (ryc.2.4). Natomiast jeśli chodzi o pozostałe cieki przepływające przez teren gminy Lubartów, to stan czystości ich wód nie został objęty badaniami.

Obszary leśne

Na terenie gminy Lubartów powierzchnia gruntów leśnych wynosi 5997 ha. Część z nich należy do największego kompleksu leśnego w powiecie, Lasów Kozłowieckich, których całkowita powierzchnia wynosi 5 500 ha. Pod względem struktury własności znajdują się tutaj lasy państwowe zarządzane przez Nadleśnictwo Lubartów oraz lasy prywatne.

Przeważającym typem siedliskowym w lasach państwowych jest las mieszany świeży (LMśw) – 58%, a następnie bór mieszany świeży (BMśw) stanowiący – 16% powierzchni. Udział gatunkowy drzew występujących w drzewostanach przedstawia się następująco: Sosna sp. – 77,7%, Dąb sp. – 12,2%, Brzoza sp. – 5,3%, Olcha sp. – 3,3% i inne – 0,5%.

Struktura wiekowa wykazuje przewagę drzewostanów w przedziale od III do V klasy wieku (tj. 41-100 lat). Zajmują one 71% powierzchni (przy czym najwięcej w wieku 70 lat); pozostałe odpowiednio I – II klasa wieku (1 – 40 lat) – 22%; powyżej V kl.w. (> 100 lat) – 7%. Przeciętny wiek drzewostanów jest stosunkowo wysoki i wynosi 62 lata. Zasobność drzewostanów w przeliczeniu ilości surowca drzewnego w m3 na 1 ha jest wyższa od przeciętnej w Polsce i wynosi 224 m3/ha.

Sytuacja w lasach własności prywatnej przedstawia się odmiennie i mniej korzystnie. Związane jest to ze słabszymi warunkami siedliskowymi tych lasów oraz prowadzoną przez szereg lat nieefektywną gospodarką leśną. Przeważającym typem siedliskowym jest bór świeży (Bśw) i bór mieszany świeży (BMśw), które stanowią około 85% powierzchni lasów. Skład gatunkowy drzewostanów jest uboższy i na większości obszaru ma charakter monokultur sosnowych z domieszką brzozy i dębu (udział procentowy gatunków Sosna – 90%; Brzoza, Dąb i Olsza, pozostałe – 10%). Przeciętny wiek tych lasów wynosi ok. 35 lat, a przeciętna zasobność na 1 ha waha się w granicach 120 m3/ha.

Leśnictwo

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, www.stat.gov.pl

Należy podkreślić wysoką lesistość gminy, której wskaźnik wynosi 36,6%. Wartość ta zdecydowanie przekracza średnią wojewódzką i powiatową. Wysokie nasycenie obszaru gminy w tereny leśne jest jednym z jej istotnych atutów oraz potencjałów rozwojowych.

Obszary chronione

Na terenie gminy znajdują się dwa obszary chronione. Poniżej przedstawiona jest ich charakterystyka.

Kozłowiecki Park Krajobrazowy

Rok założenia: 1990

Powierzchnia: 4 018 ha

Powierzchnia otuliny: 9 000 ha

Lokalizacja: gminy: Kamionka, Lubartów i Niemce.

Opis: Park położony jest na Równinie Lubartowskiej. Obejmuje największy w okolicach Lublina kompleks leśny. Pomimo równinnego charakteru w rzeźbie terenu wyróżniają się ciągi wydm o długości do ok. 1,5 km, wzgórza morenowe, terasy zalewowe i inne. Ponad 90% powierzchni parku stanowią lasy o dość dużym zróżnicowaniu. Przeważają bory świeże, bory wilgotne bory mieszane sosnowo-dębowe, ale występują także fragmenty boru bagiennego, świetlistych dąbrów, suchych borów sosnowych, olsów oraz szczególnie ciekawych łęgów wierzbowo-topolowych i jesionowych (w dolinie Mininy i Krzywej Rzeki).

W składzie gatunkowym drzewostanów znaczny udział ma rzadki gatunek dębu bezszypułkowego występujący w pobliżu wschodniej granicy naturalnego zasięgu. Lasom Kozłowieckim towarzyszą ciekawe florystycznie śródleśne łączki, bagienka i oczka wodne oraz zespoły stawów. Te ostatnie posiadają także duże walory faunistyczne jako ostoje ptaków wodnych.

Na terenie Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego stwierdzono występowanie m.in. żółwia błotnego, bociana czarnego i orlika krzykliwego.

Na opisywanym terenie zlokalizowany jest również rezerwat przyrody „Kozie Góry". Położony jest w całości na terenie gminy Lubartów, w Leśnictwie Jawidz. Utworzony został w 1958 roku, jego powierzchnia wynosi 41,04 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze względów przyrodniczych i naukowych fragmentu lasu dębowego o charakterze naturalnym z dębem bezszypułkowym – typowym dla siedliska piaszczystego na Wysoczyźnie Lubartowskiej.

W rezerwacie stwierdzono 14 gatunków drzew, 6 gatunków krzewów, 91 gatunków roślin kwiatowych i paprotników oraz 12 gatunków mszaków. Są to gatunki głównie pospolite charakterystyczne dla lasów i borów mieszanych. Fauna rezerwatu jest typowa dla wnętrza dużych kompleksów leśnych o dużym zróżnicowaniu poziomym i pionowym.

Surowce naturalne

W powiecie lubartowskim występuje znaczna ilość złóż kruszyw naturalnych oraz glin i torfów. Sporządzany corocznie przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie bilans zasobów kopalin informuje o aktualnie udokumentowanych (na dzień 31.12.2002) zasobach złóż i ich eksploatacji. W tabeli poniżej zestawiono złoża podstawowych surowców znajdujące się na terenie gminy Lubartów.

Tabela 2.3. Złoża kopalin pospolitych gminy Lubartów.