HISTORIA GMINY NIEDŹWIADA

W czasach przedpiastowskich teren obecnej gminy był zamieszkały przez słowiańskie plemię Lędzian, lecz nie było tu większych osad. W czasach pierwszych Piastów rejon Lubartowa był teren prawie nie zamieszkały. Wówczas teren gminy był jedną wielką puszczą. Był to rejon przygraniczny Polski i Rusi. Teren obecnej Lubelszczyzny stanowiły wschodnie rubieże dzielnicy sandomierskiej. Osadnictwu nie sprzyjały wojny domowe i wojny z Rusią w XIII wieku. Istniał tylko niewielki gród kasztelański w Lublinie. W drugiej połowie XIII wieku urzędnik książęcy kasztelan, sprawujący wojskową i sądowniczą funkcje w podległym terenie, tracił swoją władzę. Przyczyniły się do tego rozdawnictwa immunitetów (wyłączenia sądowe) przez słabych książąt na rzecz rycerzy. Dopiero XIV wiek przyniósł warunki sprzyjające osiedlaniu się ludzi w tym terenie.

Po zjednoczeniu Polski na początku XIV wieku wprowadzono nowy urząd był nim starosta. Starosta podobnie jak kasztelan urzędował w Lublinie. Starosta urzędujący w Lublinie (sądził sprawy karne) jemu też podlegał obszar dzisiejszego powiatu lubartowskiego.Trzeba wspomnieć, że urząd kasztelana istniał nadal ale był nie wiązała się z nim żadna faktyczna władza. W odrodzonym Królestwie Polskim obecny region lubelski był częścią dużego województwa sandomierskiego. Sejmik szlachecki województwa obradował w Opatowie.

W XV wieku wyodrębniły się sądy ziemskie jako sądy dla stanu szlacheckiego w sprawach cywilnych. Okręgi sądowe nazwano powiatami. Sąd ziemski obradował, dla interesującego nas regionu, w Lublinie. Tak więc okolice Lubartowa były administrowane z Lublina.

W 1474 roku z dużego województwa sandomierskiego zostało wydzielone województwo lubelskie obejmujące zawiślańskie obszary sandomierskiego. Sejmik szlachecki nowego województwa rozpoczął obrady początkowo w Urzędowie a od 1532 roku w Lublinie.

W szlacheckiej Polsce utrwalił się podział na województwa i powiaty. Natomiast najmniejszą jednostką podziału terytorialnego była parafia. Obejmowała ona od jednej do kilkunastu wsi skupionej wokół kościoła katolickiego. Nie był to tylko podział kościelny ale też najmniejszy okręg podatkowy. Stan podziału na województwa, powiaty i parafie utrzymywał się do 1795 roku do upadku Rzeczpospolitej.

Osadnictwo na tym terenie zaczęło się stosunkowo późno. Pobliskie Czemierniki powstały w początkach XIV wieku. Było to pierwsze osiedle w okolicy. Pierwszymi osiedlami ludzkimi w późniejszej gminie była Brzeźnica Bychawska (Brzeźnica Stara) powstała już w połowie XIV wieku oraz Górka (Górka Lubartowskie) nieco później powstała Brzeźnica Książęca (Wola Brzeźnicka lub Brzeźnica Nowa) a w końcu XIV wieku Pałecznica.

W XVI wieku gdy powstawał Lubartów (Lewartów) powstały też wsie Tarło, Niedźwiada i Berechów. Większość wsi obecnej gminy związanych było w XVI wieku z akcją osiedleńczą rodu Firlejów.

W drugiej połowie XVI wieku istniały już główne osady późniejszej gminy Niedźwiada były to: Brzeźnica Bychawska, Brzeźnica Książęca, Niedźwiada, Górka Lubartowska, Pałecznica, Berechów i Tarło.

Jeszcze na początku XV wieku teren obecnej gminy należał do parafii Czemierniki.

Wraz z powstaniem Ostrowa wieś Brzeźnica Bychawska została przydzielona do nowej parafii Ostrów (1442). W drugiej połowie XVI wieku Berejów i Brzeźnica Książęca (Brzeźnica Nowa) należały do parafii Ostrów a pozostałe wsie dzisiejszej gminy związane były z parafią w Lubartowie (Lewartowie).

Druga połowa XVI wieku to złoty okres Lubartowa. Zapewne wsie okoliczne też przeżywały okres prosperity.

Rejon Lubartowa został w połowie XVII wieku poważnie zniszczony podczas działań wojennych ze Szwecją, Siedmiogrodem i Kozakami (II wojna północna) Podczas kolejnej wojny północnej (III wojna) okolice Niedźwiady ucierpiały również od przemarszu wojsk. W latach 1702-1709 przemaszerowały tędy wojska polskie, saskie i rosyjskie. Podobne przemarsze miały miejsce w 1714 roku. Takie pochody przynosiły w tamtych czasach duże zniszczenia. Dodatkowo w czasach III wojny północnej wojska królewskie miały leże zimowe w okolicach Lubartowa.

Mimo bliskości ziem ukraińskich według spisów parafialnych we wsiach gminy nie notowano Rusinów. Przeważał żywioł polski.

W 1795 roku tereny obecnej Lubelszczyzny zostały zajęte przez Austrię podczas III zaboru Polski. Tereny Lubelszczyzny i Sandomierskiego stały się Galicją Zachodnią. Kraj został podzielony na cyrkuły. Późniejsza gmina znalazła się w cyrkule lubelskim.

W 1807 roku w wyniku wojen napoleońskich powstało Księstwo Warszawskie. W maju 1809 okolice Lubartowa zostały wyzwolone przez siły Księstwa Warszawskiego. Księstwo Warszawskie administracyjnie podzielone było jak Francja. Utworzono departament lubelskie na czele z prefektem i powiaty na czele z podprefektem.

Wtedy po raz pierwszy powstał powiat lubartowski a w jego skład wszedł obszar późniejszej gminy.

W 1815 roku powiat lubartowski znalazł się w granicach Królestwa Polskiego pod berłem cara. Królestwo Polskie powstało na gruzach Księstwa Warszawskiego. Rosjanie podzielili kraj na województwa. Powstało województwo lubelskie. Dawne departamenty przemianowano na obwody, pozostawiono zaś podział na powiaty.

Powiat lubartowski w obwodzie lubelskim wszedł w skład województwa lubelskiego.

Po powstaniu listopadowym, województwa przemianowano na gubernie a obwody na powiaty, powiaty zaś stały się okręgami. Teren obecnej gminy znalazł się w okręgu lubartowskim w powiecie lubelskim guberni lubelskiej.

W 1844 roku wprowadzono kolejną reformę, utworzono w całym kraju duże gubernie. W tym celu połączono dotychczasowe gubernie w większe gubernie. Gubernia lubelska została połączona z podlaską i powstała jedna duża gubernia lubelska.

W 1864 roku na mocy ukazu carskiego powstała gmina Berejów, obejmując większość obecnych terenów gminy. Gmina składała się z gruntów włościańskich (chłopskich) i dworskich (folwarki). Na gminę w tym czasie składały się gromady (wsie) na czele z sołtysem, którego wybierało zgromadzenie gromadzkie. Organem uchwałodawczym gminy było zebranie gminne, na którym prawo głosu mieli gospodarze posiadające co najmniej 3 morgi gruntu. Zebranie gminne wybierało wójta i ławników (rodzaj zarządu gminy). Wójt miał uprawnienia policyjno-administracyjne i sądownicze. Gmina zarządzała szkolnictwem gminnym. Urzędem gminy kierował pisarz gminny, który często był najważniejszą osobą w gminie z racji umiejętności pisania i czytania. Gmina Berejów została z czasem przemianowana na gminę Tarło.

Wiele wsi obecnej gminy należała do dóbr lubartowskich, które miały burzliwą historię i często zmieniały właścicieli.

W 1867 roku duże gubernie podzielono na mniejsze jednak została gubernia lubelska. Utworzono po raz drugi powiat lubartowski. Taki podział, na gminy, powiaty i gubernie utrzymał się do 1915 roku.

W latach osiemdziesiątych XIX wieku gmina składała się ze wsi: Berejów, Brzeźnica Bychawska, Brzeźnica Książęca, Chlewiska, Górka Lubartowska, Klementynowa, Niedzwiada, Pałecznica, Podpałecznica, Tarło i Zabiela. Mieszkało w gminie 4223 mieszka ńców w tym 99 prawosławnych i 44 Żydów.

W 1901 roku w Lublinie miała miejsce Wystawa Rolniczo-Przemysłowa. Powiat lubartowski reprezentowany był między innymi przez włościanki z wsi Niedźwiada, które prezentowały wykonane przez siebie spódnice (zwane wtedy burkami). Wykonały je między innymi: Katarzyna Budzyńska, Józefa Koszerowa, Rozalia Deskowska, Zofia Mazurowa, Marjanna Ozonowa, Rozalia i Jadwiga Szostakowe, Antonina Kostakowa, Halina Dzieciotorska, Marjanna Trupkowa.

W 1905 roku wybuchła w całym państwie rosyjskim rewolucja. Robotnicy i chłopi wystąpili przeciw władzy. Również w gminie Tarło miały miejsca rozruchy chłopskie stłumione przez władze. Wynikiem ruchu społecznego były zakładane „kółka staszicowskie podejmujące kulturalne i gospodarcze inicjatywy. Kółka takie istniały w Niedźwiadzie i Brzeźnicy Bychawskiej.

Podczas I wojny światowej przez trzy dni przez teren gminy przechodził front. Trwały tu walki między wycofującymi się Rosjanami a nacierającymi wojskami Austro-Węgier.

W latach 1915-18 terenem tym zarządzał generał-gubernator Austro-Węgierski z siedzibą w Lublinie.

W odrodzonej Polsce w 1918 roku utrzymała się gmina Tarło (z siedzibą w Niedźwiadzie) istniał też powiat lubartowski w województwie lubelskim.

We wrześniu 1921 roku podczas spisu powszechnego w gminie naliczono 6718 osób w tym 3203 mężczyzn i 3515 kobiet. W gminie by ło 1074 budynki mieszkalne (wypada więc ponad 6 osób na jeden dom). W gminie było 1152 koni, 2121 sztuk byd ła rogatego, 62 owce i 1668 trzody chlewnej.

W okresie międzywojennym gmina Tarło liczyła 19272 morgi ziemi. Ziemi ornej by ło 11701 m órg, łąk i pastwisk 4950 m órg, lasów 2434 m órg. Był w gminie młyn motorowy, trzy olejarnie, dwie spółki mleczarskie i jedenaście wiatraków.

Gmina charakteryzowała się dużą ilością rzemieślników. W 1928 roku naliczono 17 szewców, 14 cieśli, 14 kowali, 11 koszykarzy, 5 krawców, 3 kołodziei oraz bednarza i ślusarza.

W tym czasie gmina składała się z trzech folwarków: Pałecznica, Tarło i Berejów.

Na gminę składały się wsie: Berejów Brzeźnica Bychawska, Brzeźnica Książęca, Chlewiska, Górki Lubartowskie, Niedźwiada, Pałecznica, Podpałecznica, Tarło, Zabiele. Wymienia się też kolonie: Klementynów, Brzeźnica Bychawska, Brzeźnica Książęca, Niedźwiada i Zabiele.

Zachował się opis gminy Tarło z siedzibą w Niedźwiadzie z roku 1930. Gmina liczyła 7700 os ób składała się z 16 sołectw. Działały trzy spółdzielnie mleczarskie i dwie spółdzielnie spożywców. Zakończono w tymże roku melioracje gminy.

W gminie były liczne poletka doświadczalne propagujące nawozy sztuczne i nowoczesne sposoby uprawy ziemi. Utwardzano drogi gminne, mieszkańcy wykonywali potrzebne wykopy a powiat dawał potrzebny budulec czyli kamień. W 1930 roku było już wybrukowanych 1,5 kilometra dróg a 5 km było przygotowanych do brukowania. W gminie były trzy ochotnicze straże pożarne, dwie z nich miały własne remizy a trzecia była w budowie. Istniały dwa oddziały Związku Strzeleckiego, trzy koła Związku Młodzieży Wiejskiej oraz koło Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej.

Budżet 1930/1931 zamykał się kwotą wydatków 39000 z ł. z czego na szkolnictwo przeznaczono 10500 z ł. Większość wsi obecnej gminy miała szkoły początkowe.

W Brzeźnicy Bychawskiej była szkoła pięcioklasowa, w Brzeźnicy Książęcej trzyklasowa, w Niedźwiadzie czteroklasowa, w Pałecznicy trzyklasowa, we wsi Tarło trzyklasowa a w Górce Lubartowskiej jednoklasowa.

Rada Gminy w tym czasie składała się z następujących osób: Andrzej Zabłocki, Jan Lipski, Jan Janusza, Franciszek Gdula, Jan Niewiadomski, Jan Borkiewicz, Kazimierz Rybak, Franciszek Wodniak, Jan Szostak, Stanisław Kosak, Michał Kwiatek, Jan Wróbel. Wójtem gminy był od 1927 roku Kazimierz Kryński. Był on jednocześnie prezesem mleczarni, prezesem Rady Stowarzyszenia Spożywców, członkiem Rady Powiatu, członkiem Spółdzielni Rolniczej i skarbnikiem Dozoru Szkolnego. Sekretarzem gminy był Leonard Niezabitowski, pochodził z powiatu puławskiego w samorządzie pracował od 1921 a sekretarzem był od 1928 roku.

BEREJÓW

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w rejestrach podatkowych z roku 1563. Zapisano wtedy wieś pod nazwą Berehow. Nazwa wsi pochodzi od ukraińskiego słowa bereh oznaczającego brzeg.

Istnieje też teza, że wzmiankowana wcześniej na tym terenie wieś Borki jest tą samą wsią co Berejów . Pierwszym znanym właścicielem wsi był Paweł Czerny. Kolejne wzmianki z tych samych źródeł (spisy podatkowe) pochodzą z roku 1580 (Berechow) właścicielami Berejowa byli Krzysztof i Stanisław Bychawscy.

W 1626 roku wieś należała do potomków Krzysztofa i Stanisława Bychawskich. Byli to Andrzej, Jan i Jakub synowie Krzysztofa i Aleksander syn Stanisława. Wieś liczyła sześć osiadłych łanów ziemi. W 1667 roku wieś należała do Stanisława Bychawskiego.

W 1673 roku wieś zamieszkiwało cztery osoby stanu szlacheckiego oraz 69 stanu chłopskiego. Rok później podczas spisu poborowego zapisano, iż właścicielami wsi byli: Franciszek Słotwiński, Bychawski i Jan Kozubowski. W 1685 roku zapisano nazwę już najbardziej zbliżoną do obecnej Berejow

Wieś bardzo ucierpiała podczas III wojny północnej. W 1714 roku przeszły tędy liczne wojska powodując duże zniszczenia.

W 1787 roku wieś liczyła 156 osób narodowości polskiej (katolicy) i 6 Żydów. W 1808 roku we wsi stało 31 domów a mieszkało w nich 171 mieszkańców. W 1827 roku stało we wsi 23 domy a mieszkało w nich 164 mieszkańców.

W okresie międzywojennym folwark w Berejowie należał do Mikołaja Chęcia

BRZEŹNICA BYCHAWSKA

Jest to jedna z najstarszych wsi w gminie. Pod datą 1442 zapisano, iż wieś Brzesnicza odłączono od parafii Czemierniki i przyłączono do parafii Ostrów.

Nazwa Brzeźnica pochodzi od nazwy lasu brzozowego. Oboczna wschodnio-słowiańska forma nazwy takiego lasu brzmiała bereznica od tego słowa powstała nazwa tej miejscowości.

Dziedzicem wsi był w tym czasie (1442) Przecław z Bychawy. Wzmiankę o wsi zapisał też Jan Długosz w swoich kronikach (Brzesnycza). Kolejna wzmianka pochodzi ze spisu podatkowego z 1531 roku zapisano wtedy Brzesniczxa de sorte Bichawski. Właścicielem wsi był wtedy Jan Bychawski. W połowie XVI wieku zaczęto wieś nazywać Brzeźnicą Starą a na początku XVII wieku Wielką. W 1557 roku wieś należała do rodu Firlejów.

Wieś przez kilkaset lat związana była z rodem Bychawskich pochodzących z Bychawy. Była to znana i zasłużona rodzina w województwie. Początki rodu sięgają XIV wieku, gdy żył Jan z Bychawy, sędzia lubelski. Część rodu już w XIV osiedliła się w tej okolicy. Z tej gałęzi wywodzi się między innymi Jan Bychawski sędzia grodzki, komornik ziemski, poborca podatkowy. Był on podpisany pod aktem elekcji króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego.

W roku 1564 wymienia się też wśród właścicieli wsi rodzinę Ostrowskich a w 1580 Głuskich. Na przełomie XVI i XVII wieku wieś znowu staje się własnością Bychawskich.

Właścicielami są to Krzysztof i Stanisław Bychawscy.

Pierwszy raz nazwa Brzeźnica Bychawska pojawia w spisie poborowym województwa lubelskiego z roku 1626. Wszystkie następne wzmianki mówią o takiej właśnie nazwie.

W 1626 roku wieś należy nadal do rodziny Bychawskich. Są to Andrzej, Jan i Jakub synowie Krzysztofa Bychawskiego i Aleksander syn Stanisława Bychawskiego. Miejscowość liczyła w tym czasie cztery i pół łany ziemi. Mieszkało też we wsi dwóch zagrodników bez roli oraz trzy komornice. We wsi stała karczma.

W 1648 roku właścicielami wsi byli Jan i Andrzej Bychawscy oraz Jan Słotwiński.

W 1667 roku wieś należała do Jana Kozubskiego i Stefana Bychawskiego.

W 1673 roku Brzeźnica liczyła 4 osoby stanu szlacheckiego i ponad 100 osób stanu chłopskiego. W tym czasie właścicielami wsi byli Andrzej Miączyński, Stefan Bychawski i Jan Kozubowski.

Brzeźnica Bychawska ucierpiała bardzo podczas III wojny północnej. W 1714 roku przeszły tędy liczne wojska.

W 1787 roku wieś liczyła 269 osób narodowości polskiej (katolicy) oraz 6 Żydów.

W 1808 roku we stało tu 42 domy a mieszkało a w nich 252 mieszkańców.

W 1827 roku wieś zamieszkiwało 281 mieszkańców. We wsi stało 29 domów.

W końcu XIX wieku wieś liczyła 38 domów. Po uwłaszczeniu było we wsi 51 mórg ziemi chłopskiej. Stała w tym czasie we wsi kaplica murowana. Obok wsi był folwark szlachecki stanowiący część dóbr Brzeźnica.

BRZEŻNICA BYCHAWSKA KOLONIA

Wieś powstała na przełomie XIX i XX wieku z ziem dawnego folwarku szlacheckiego.

BRZEŹNICA KSIĄŻĘCA

Po raz pierwszy nazwa tej wsi pojawia się w historii w roku 1469. Nazwa brzmiała wtedy Wola Brzezniczka. Wynika z tego, że obecna Brzeżnica Książęca była kolonią ówczesnej wsi Brzeźnica. Wieś była początkowo własnością drobnej szlachty. W XVI wieku weszła w skład dóbr Firlejów posiadających pobliski Lubartów. Zmiany własności wsi wiążą się ze zmianami w Lubartowie. W początkach XVI wieku w 1529 wymieniono Rzesniczką Wolę. W połowie XVI wieku gdy obecną Brzeżnicę Bychawską zaczęto nazywać Starą drugą Brzeźnicę nazwano Nową. Te zmiany nazw podkreślają tylko uprzedniość powstania obecnej Brzeźnicy Bychawskiej. W 1557 roku wieś została przekazana wraz z okolicznymi dobrami przez Jan Firleja na rzecz syna Mikołaja wojewody krakowskiego.

Wraz z upadkiem w linii męskiej rodu Firlejów miejscowość podzielała losy Lubartowa. Obecna nazwa pojawia się w XVII wieku. Gdy w 1626 roku przeprowadzono kolejny spis poborowy wieś była własnością księcia Janusza Zasławskiego i z tego tytułu nazwano ją Brzeźnicą Książęcą (Brzeznicz Xiązeca). We wszystkich kolejnych dokumentach pojawia się właśnie ta nazwa. W tym czasie wieś liczyła osiem i pół łana ziemi. Oprócz kmieci mieszkało też we wsi sześciu zagrodników z rolą.

W 1648 Brzeźnica Bychawska należała do Dominika Zasławskiego. W 1673 roku wieś liczyła cztery osoby stanu szlacheckiego i 145 stanu chłopskiego.

W 1676 roku wieś była dzierżawiona przez Andrzeja Miączyńskiego, Stanisława Bychawskiego i Jana Kozubowskiego miecznika łęczyńskiego. Andrzej Miączyński był bratem Atanazego Miączyńskiego. Atanazy Miączyński człowiek niezwykle waleczny i utytułowany był przyjacielem Jana III Sobieskiego,

W 1787 roku wieś liczyła 183 osoby narodowości polskiej (katolicy) i 7 Żydów.

W 1808 roku we wsi naliczono 49 domów z 284 mieszkańcami. Natomiast w 1827 roku wieś liczyła 29 domów i 281 mieszkańców.

W 1881 roku folwark we wsi był własnością Banku Polskiego. Folwark Brzeźnica wraz z folwarkami Zabiele i Niwa Zagrodzka tworzył dobra Brzeźnica Książęca.

W tym czasie we wsi stało 38 domów. Wieś Brzeźnica Bychawska liczyła 514 mórg ziemi. We wsi była kaplica murowana.

W końcu XIX wieku folwark został zapewne, jak inne własności Banku Polskiego, zlicytowany.

BRZEŹNICA KSIĄŻĘCA KOLONIA

Po raz pierwszy wymieniana w okresie międzywojennym.

BRZEŹNICA LEŚNA

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z okresu powojennego.

GÓRKA LUBARTOWSKA

Jedna ze najstarszych miejscowości gminy. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1441 jako Górka, była to własność Stanisława Szreniawy. Następnie wieś przechodzi (1465) na Mikołaja Szreniawę zapewne syna Stanisława. Wieś wymieniona jest w kronikach Jana Długosza jako wieś należącą do parafii Czemierniki.

W latach sześćdziesiątych XV wieku wymienia się wielu właścicieli wsi: Stanisława z Gór, Annę, Dorotę i Katarzynę Gór. Prowadzili oni spór z Jarkiem z Ostrowa.

Z 1497 roku pochodzi informacja o konfiskacie dóbr Dobiesława z Gór i przekazaniu ich na rzecz Mikołaja z Ostrowa. Dobiesław z Gór nie stawił się na pospolite ruszenie zwołane przez króla Jan Olbrachta. (Chodzi o wyprawę bukowińską zakończoną klęską wojsk polskich).

W początkach XVI wieku (1529) umieszczono tą miejscowość w spisie uposażeń biskupstwa krakowskiego, jako wieś płacącą dziesięcinę.

W pierwszej połowie XVI wieku wieś stała się własnością Firlejów ponieważ w 1557 roku została przekazana przy podziale dóbr Firlejów na rzecz Mikołaja Firleja wojewody krakowskiego. Kolejna informacja pochodzi z rejestru podatkowego z 1626 roku. Nazwano ją wtedy Górka. W tym czasie wieś miała trzy zasiedlone przez kmieci łany ziemi. Mieszkało też w Górce sześciu zagrodników bez roli, kilka „ubogich komornic i jeden rybak.

Wieś należała wtedy do wojewody wołyńskiego księcia Zasławskiego.

W 1787 roku w „Spisie ludności diecezji krakowskiej wymieniono ją jako Gurka. Obecna nazwa po raz pierwszy użyta została w drugiej połowie XIX wieku.

W 1827 roku wieś liczyła 9 domów i 90 mieszkańców. W 1881 roku folwark Górka była własnością Banku Polskiego w Warszawie i został podobnie jak inne własności Banku zlicytowana i rozparcelowana.

KLEMENTYNÓW

W XIX wieku był to folwark stanowiący część dóbr lubartowskich w kluczu Tarło. Miał 731 mórg obszaru. W 1882 roku został oddzielony od dóbr lubartowskich.

NIEDŹWIADA

Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1580 roku, gdy wymieniono ją w spisie poborowym. W 1626 roku wieku wieś była własnością wojewody wołyńskiego księcia Zasławskiego. Wieś liczyła trzy zasiedlone przez kmieci łany ziemi. Dalsze losy wsi są mało znane.

W 1881 roku wieś liczyła 46 samodzielnych gospodarzy na 921 morgach gruntu. Obok wsi istniał folwark Niedźwiada. Chłopi z tej wsi, w czasach uwłaszczenia przez 14 lat przeciwstawiali się Komisji Włościańskiej, która według nich niesprawiedliwie dzieliła ziemię. Wieś w okresie międzywojennym stała się siedzibą gminy Tarło.

NIEDŹWIADA KOLONIA

Nazwa pojawia się na początku XX wieku. Wieś ta związana jest zapewne z dawnymi folwarcznymi gruntami.

PAŁECZNICA

W połowie XV wieku obok Szczekarkowa powstała nowa wieś Wola Szczekarkowa.

Przypuszcza się, że wieś w XV wieku była własnością królewską zastawianą prywatnym osobom wśród nich Grotowi z Drzewcy. Wieś wymieniana jest w 1496 roku i 1501 jako Paleczycza.. Po śmierci Grota wieś staje się częścią oprawy wdowiej żony Grota. Po jej śmierci wieś przejął brat Grota Mikołaj z Ostrowa.

Kolejne wzmianki z pierwszej połowy XVI wieku mówią o wsi Wolya Szeczarkowa lub Paleczynycz. Wskazuje to na powiązania przy powstaniu tej wsi z pobliskim Szczekarkowem. Wieś związana była z dobrami rodowymi Firlejów ( Władysław Łokietek nadał w 1317 roku Dzierżkowi i Ostaszy, protoplastom rodu Firlejów dobra Syrniki w okolicach dzisiejszego Lubartowa). W 1557 podczas podziału dóbr Firlejów najstarszy syn Jana Firleja, Mikołaj otrzymał tą wieś.

Pałecznica w 1623 roku jak większość wsi okolicznych należy do wojewody wołyńskiego Janusza Zasławskiego. Wieś liczyła tylko dwa osiadłe łany ziemi. Po Zasławskch wieś była własnością Wiśniowieckich, Lubomirskich a w XVIII wieku Sanguszków.

W 1827 roku Pałecznica liczyła 39 domów z 206 mieszkańcami. Folwark należał do dóbr lubartowskich

W 1839 dobra lubartowskie w tym Pałecznica stała się własnością Henryka Łubieńskiego wiceprezesa Banku Polskiego. Kilka lat później dobra przeszły na własność Banku Polskiego. Następnie Bank sprzedał te dobra Stanisławowi Mycielskiemu w 1859 roku. Mycielski rok później sprzedał folwark. W 1881 roku folwark został w większości rozparcelowany między okolicznych chłopów. Wieś Pałecznica w 1881 roku liczyła 49 gospodarzy na 1215 morgach ziemi.

W 1930 roku właścicielem folwarku Pałecznica był Chromiński Kazimierz. Folwark liczył 680 hektarów ziemi. W tym czasie w Pałecznicy była trzyklasowa szkoła podstawowa.

PALECZNICA KOLONIA

Wieś wymieniona dopiero w początkach XX wieku. Powstała zapewne na dawnych folwarcznych gruntach.

TARŁO

Wieś powstała w początkach XVI wieku. Pierwotnie nazywana była Wolą Górecką. Powstała z podziału większych dóbr szlacheckich. Wieś Tarło(lub jej część) należała pierwotnie do tych samych właścicieli co Górki Lubartowskie.

Wymieniona jest w 1557 roku jako wieś przekazana przez Jan Firleja swojemu synowi Mikołajowi podczas podziału dóbr. W 1626 roku wieś była własnością wojewody wołyńskiego. Wieś liczyła sześć łanów ziemi. Mieszkało we wsi też trzech zagrodników i kilka komornic.

Wieś dzieliła losy pobliskiego Lubartowa należąc do dóbr lubartowskich. Po 1598 roku wieś należała do Kazimierskich. W 1626 roku wieś stała się własnością Zasławskich. W końcu XVII wieku dobra lubartowskie a w nich Tarło stało się częścią dóbr Wiśniowieckich a potem Lubomirskich. W pierwszej połowie XVIII wieku dobra lubartowskie przeszły na własność Sanguszków.

W 1827 roku wieś liczyła 356 mieszkańców w 45 domach. W początku XIX wieku wieś należała do dóbr Lubartów. W 1839 roku wieś stała się własnością Henryka Łubieńskiego, które później stały się własnością Banku Polskiego. W 1859 roku została sprzedana prywatnemu właścicielowi. W 1876 roku folwarki Tarło i Klementynów zostały oddzielone od dóbr lubartowskich. Utworzono dobra Tarło istniejące do 1882, gdy oddzielono folwark Klementynów. W latach osiemdziesiątych XIX wieku wieś liczyła 68 gospodarzy na 839 morgach ziemi.

Folwark Tarło w 1930 roku był własnością Bronisława Bartkiewicza. Folwark liczył 240 hektarów ziemi.

TARŁO KOLONIA

Wieś powstała w końcu XIX wieku z ziem dawnych folwarków szlacheckich.

ZABIELE

Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pojawia się w 1616 roku. Ale już w 1580 roku wymieniano wieś Wilków. Przypuszcza się, że chodzi o tą samą miejscowość ponieważ w XVII wieku obydwie nazwy funkcjonowały równolegle. Przez wiele lat była to tylko osada folwarczna przynależąca do folwarku Brzeźnica Książęca. W 1673 roku wieś liczyła 45 osób. W XVIII wieku notowano już tylko nazwę Zabiele.

Zabiele podobnie jak Brzeźnica Książęca należała do rodziny Zasławskich a potem do innych rodzin magnackich ale była dzierżawiona przez różnych szlachciców.

W 1787 roku wieś liczyła 49 osób narodowości polskiej i 4 narodowości żydowskiej.

W 1808 roku wieś miała 30 domów, mieszkało w nich 141 osób. W 1827 roku wieś liczyła 25 domów z 132 mieszkańcami. W końcu XIX wieku folwark Zabiele należał do dóbr Brzeźnica Książęca wchodzących w skład dóbr lubartowskich.

W 1883 roku folwark Zabiele, podobnie jak Brzeźnica Książęca, został sprzedany w publicznej licytacji między okolicznych chłopów i szlachtę.